Ləkələrin yaranma səbəbləri və müalicə üsulları: Mütəxəssis baxışı
Dəri ləkələri – müasir insanların qarşılaşdığı ən çox yayılmış estetik problemlərdən biridir. Bu məqalədə Dr. Səkinə Abdullayeva (həkim terapevt, kök hüceyrə mütəxəssisi və kosmetoloq) ləkələrin yaranma səbəblərini və müasir müalicə üsullarını ətraflı izah edir.
Dəri ləkələri nədir?
Dəri ləkələri – dərinin bəzi bölgələrində melanin piqmentinin həddindən artıq istehsal olunması nəticəsində meydana gələn tünd rəngli sahələrdir. Melanin – dərimizə təbii rəng verən və bizi ultrabənövşəyi şüalardan qoruyan maddədir. Lakin müxtəlif səbəblərdən melanositlər (melanin istehsal edən hüceyrələr) həddindən artıq aktivləşdikdə, dəridə qeyri-bərabər piqmentasiya – ləkələr yaranır.
Dəri ləkələrinin əsas növləri
Xloazma (melazma) – üzdə, əsasən alın, yanaqlar və dodaq üstündə yaranan, simmetrik, açıq-qəhvəyi ləkələr.
Yaşa bağlı piqment ləkələri (lentiqo) – günəş şüalarına məruz qalan sahələrdə (üz, əllər, çiyinlər) görünən qəhvəyi ləkələr.
Post-iltihabi hiperpiqmentasiya – sızanaqlar, eqzema, psoriaz və ya dəri zədələrindən sonra qalan tünd ləkələr.
Səpkilər – əsasən uşaqlıqda və yeniyetməlikdə üzdə və bədəndə görünən açıq qəhvəyi ləkələr.
Ləkələrin yaranma səbəbləri
- Günəş şüaları
Ultrabənövşəyi (UV) şüalar ləkələrin yaranmasının ən əsas səbəblərindən biridir. Günəş şüaları melanositləri stimullaşdırır və melanin istehsalını artırır. Uzun müddət günəş altında qorunmadan qaldıqda dəri “xatırlayır” və piqment yığılmağa başlayır. - Hormonal dəyişikliklər
Qadınlarda hormonal dəyişikliklər, xüsusilə hamiləlik, doğuş, menopauza və ya hormonal kontraseptivlərdən istifadə zamanı xloazma və ya “hamiləlik maskası” adlanan ləkələr yarana bilər. - Genetik amillər
Bəzi insanlar genetik olaraq piqmentasiya pozğunluqlarına daha meyillidir. Ailədə oxşar problemlərin olması, sizin də bu riski artıra bilər. - Dəri iltihabı və zədələnmələr
Sızanaqlar, qızartılar, eqzema, psoriaz və ya digər dəri problemləri nəticəsində yaranan iltihablar post-iltihabi hiperpiqmentasiyaya səbəb ola bilər. - Yaş faktoru
Yaş artdıqca, melanin sintezi və paylanması dəyişir. Bu səbəbdən yaşa bağlı piqment ləkələri (yaşlılıq ləkələri) meydana gəlir. - Qidalanma və vitamin çatışmazlığı
B12, fol turşusu və digər vacib vitaminlərin çatışmazlığı dəri rənginin qeyri-bərabər paylanmasına səbəb ola bilər. - Dərman preparatları
Bəzi dərmanlar, xüsusilə antidepressantlar, antibiotiklər və hormon əvəzedici preparatlar fotohəssaslığı artıra və nəticədə piqmentasiya pozğunluqlarına səbəb ola bilər.
Ləkələrin müalicə üsulları
Dr. Səkinə Abdullayeva ləkələrin kompleks müalicəsində müasir və effektiv üsullardan istifadə edir: - Kimyəvi pilinqlər
Kimyəvi pilinqlər dərinin üst qatlarını nəzakətlə təmizləyir və yeni, sağlam hüceyrələrin əmələ gəlməsini stimullaşdırır. Ləkələrin intensivliyindən asılı olaraq müxtəlif növ pilinqlər tətbiq edilir:
Səthı pilinqlər (AHA turşuları – alma, süd, glikol turşuları əsaslı)
Orta dərinlikli pilinqlər (TCA – trixlorsirkə turşusu əsaslı)
Dərin pilinqlər (fenol əsaslı)
- Mezoterapiya və biorevitalizasiya
Mezoterapiya – dərinin orta qatına xüsusi tərkibli preparatların inyeksiyası ilə həyata keçirilən prosedurdur. Piqmentasiya ilə mübarizədə aşağıdakı tərkibli mezokokteyllər istifadə olunur:
C vitamini
Qlutation
Kojik turşusu
Arbutin
Hialuron turşusu
Biorevitalizasiya – hialuron turşusu və vitaminlərin kompleks inyeksiyası dəri strukturunu yaxşılaşdırır və piqment ləkələrinin görünüşünü azaldır.
- PRP terapiyası (Plazma ilə zənginləşdirilmiş trombositlər)
PRP terapiyası – pasiyentin öz qanından hazırlanan və trombositlərlə zəngin olan plazmanın dəriyə yeridilməsi ilə həyata keçirilən prosedurdur. Bu müalicə dəri regenerasiyasını stimullaşdırır və piqmentasiyanı nizamlayır. - Kök hüceyrə terapiyası
Dr. Səkinə Abdullayeva kök hüceyrə terapiyasının tətbiqi ilə ləkələrin müalicəsində yüksək nəticələr əldə edir. Bu müasir üsul hüceyrə səviyyəsində dərini bərpa edir və piqmentasiya proseslərini nizamlayır. - Ləkə əleyhinə kremlər və serumlar
Ləkələrin müalicəsində istifadə olunan əsas aktiv tərkiblər:
Hidroxinon – melanin istehsalını azaldan ən güclü ağardıcı tərkib
Azelaik turşusu – iltihab əleyhinə təsirə malik və melanin sintezini azaldan tərkib
Kojik turşusu – təbii piqment inhibitoru
Retinoidlər – hüceyrələrin yenilənməsini stimullaşdıran A vitamini törəmələri
C vitamini – güclü antioksidant və təbii depiqmentasiya agent
Arbutin – təbii bitki tərkibi, ləkələrin intensivliyini azaldır
Niasinamid (B3 vitamini) – piqmentasiya proseslərini normallaşdırır
Ləkələrin qarşısını almaq üçün tövsiyələr
Günəşdən qorunma – SPF 30-50 günəş qoruyucu kremlərdən il boyu istifadə edin
Düzgün qidalanma – antioksidantlarla zəngin qidalar (meyvə-tərəvəz, yaşıl çay, zeytun yağı) qəbul edin
Su rejimi – gün ərzində 1,5-2 litr su için
Kəskin kosmetik və peeling prosedurlarından sonra günəşdən qorunma – ən azı 2 həftə günəş şüalarından tam qorunun
Hormonal disbalansı nəzarətdə saxlamaq – müntəzəm endokrinoloji yoxlanışlardan keçin
Dəri baxımı – dərinin tipinə uyğun kosmetika istifadə edin
Nə zaman mütəxəssisə müraciət etməli?
Aşağıdakı hallarda mütləq həkim-dermatoloq və ya kosmetoloqa müraciət etmək lazımdır:
Mövcud ləkələr böyüyür və ya rəngini dəyişir
Uzun müddət ev müalicəsi effekt vermir
Dəridə qəfil yeni piqment ləkələri meydana gəlir
Ləkələr psixoloji diskomfort yaradır və həyat keyfiyyətinə təsir edir
Ləkələrlə mübarizədə individual yanaşmanın əhəmiyyəti
Dr. Səkinə Abdullayeva hər bir pasiyentə fərdi yanaşmanın vacibliyini vurğulayır. Ləkələrin müalicəsi kompleks olmalıdır və aşağıdakı faktorlar nəzərə alınmalıdır:
Ləkələrin növü və dərinliyi
Dəri tipi və həssaslığı
Pasiyentin yaşı
Hormonal fon
Mövcud xəstəliklər
Əvvəlki müalicələrin təcrübəsi
Nəticə
Dəri ləkələri – müasir kosmetologiyanın aktual problemlərindən biridir, lakin müasir texnologiyalar və professional yanaşma sayəsində bu problemin öhdəsindən uğurla gəlmək mümkündür. Bizim müasir tippi metodlarımızla kompleks müalicə proqramları, müasir texnologiyalar və fərdi yanaşma sayəsində ləkələrdən qurtulmaq və dərinin sağlamlığını bərpa etmək mümkündür.
